Παρασκευή, Μαΐου 22, 2009

φιλελεύθερες ιδέες για την Ελλάδα της Ευρώπης



Οι εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων των ευρωπαίων πολιτών στο Ευρωκοινοβούλιο βρίσκουν την Ευρωπαϊκή Ένωση στο μέσο μιας διπλής κρίσης- οικονομική κρίση και κρίση νομιμοποίησης. Με το κοινοτικό ΑΕΠ να συμπληρώνει ένα χρόνο συνεχούς συρρίκνωσης και τις προοπτικές ανάκαμψης να καθυστερούν περισσότερο από τις αντίστοιχες των ΗΠΑ, απαιτούνται γενναίες πολιτικές παρεμβάσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο που θα προσδώσουν στο ευρωπαϊκό εγχείρημα τον χαμένο δυναμισμό του. Την ίδια όμως στιγμή που το ευρωπαϊκό όραμα δεν δείχνει να συγκινεί τους πολίτες της Ε.Ε. όπως καταδεικνύει ένα πλήθος στοιχείων (μειούμενη συμμετοχή στις ευρωεκλογές, τάσεις Ευρωβαρόμετρου, πρόσφατα δημοψηφίσματα, κλπ).

Ο ιστορικός Fernand Braudel έγραφε για τους λαούς της Μεσογείου πως, ο πολιτισμός τους φέρνει κοντά, η οικονομία ενδυναμώνει τη σχέση τους και μόνο η πολιτική δυσχεραίνει τη προσέγγισή τους. Το απόφθεγμα του Braudel φαίνεται να διατηρεί την ισχύ του στη σημερινή Ε.Ε. παρά τα θαρραλέα βήματα των τελευταίων δεκαετιών. Η σημερινή δυσμενής οικονομική συγκυρία ενισχύει τις άφρονες φωνές εθνικής αναδίπλωσης, οικονομικού προστατευτισμού και πολιτικού τυχοδιωκτισμού και απειλούν να καταδικάσουν τον ευρωπαϊκό χώρο στη στασιμότητα για τα επόμενα χρόνια.

Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη δεν τροποποιεί αποφασιστικά τη δομή της Ε.Ε. που συνεχίζει να πορεύεται στη βάση της δια-κρατικής συνεργασίας. Το ισχυρό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τα βέτο, οι «αυτο-εξαιρέσεις», δεν επιτρέπουν στην Ε.Ε. να υπερβεί τον κοντινό ορίζοντα των εθνικών εγωισμών, των οικονομικών συμφερόντων και των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Ακόμη, η «από τα απάνω» (top-down) τεχνοκρατική προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν ευνοεί την κινητοποίηση των πολιτών και ενισχύει όσους, μάλλον υπερβολικά, μιλούν για συγκεντρωτισμό και δημοκρατικό έλλειμμα.

Αντίθετα, απαιτείται η ανάδυση της πολιτικής Ευρώπης. Δηλαδή, η ανάδειξη των ανταγωνιστικών μοντέλων που αφορούν το μέλλον της Ε.Ε. που θα επιτρέψουν στους ευρωπαίους πολίτες να συμμετάσχουν και να καθορίσουν το μέλλον τους.

Απέναντι στο γερασμένο ευρωπαϊκό «κοινωνικό μοντέλο» που προστατεύει όσους βρίσκονται εντός συστήματος (insiders) εγκαταλείποντας όσους έχουν την ατυχία να μην συμπεριλαμβάνονται σε αυτό (με πρώτα θύματα τους νέους, τους άνεργους και τους μετανάστες) πρέπει να αναδείξουμε τη φιλελεύθερη Ευρώπη. Την Ευρώπη των ανοιχτών συνόρων, της απασχόλησης, της δημιουργικότητας, των δικαιωμάτων, της ανεκτικότητας και του πλουραλισμού.

Προς τούτο απαιτούνται ρηξικέλευθες πολιτικές. Στη θεσμική οργάνωση, με τη προώθηση μιας συνταγματικής Ευρώπης, με ισχυρό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, υπερεθνικούς θεσμούς, νέο και λειτουργικό κοινοτικό προϋπολογισμό (σήμερα μόλις στο 1% του κοινοτικού ΑΕΠ). Στην οικονομία, με την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς (πχ, στις μεταφορές), η κατάργηση αντιπαραγωγικών πολιτικών όπως η Κοινή Αγροτική Πολιτική (το 50% του κοινοτικού προϋπολογισμού), η πλήρης απελευθέρωση της μετακίνησης των ευρωπαίων εργαζομένων και μια κοινή και ανοιχτή σε όλους μεταναστευτική πολιτική.

Η χώρας μας, εγκλωβισμένη στο πολιτικό της μικρόκοσμο αδυνατεί ολοφάνερα να συμμετάσχει στην αποφασιστικής σημασίας συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης. Είκοσι οκτώ χρόνια μετά την ένταξη μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, οι πολιτικές ελίτ συνεχίζουν να προσεγγίζουν τη θέση μας στην Ε.Ε. μέσα από τον παραμορφωτικό φακό του εθνικού συμφέροντος. Εκεί όπου οι «εθνικές ιδιαιτερότητες» λειτουργούν ως πρόσχημα για την αναπαραγωγή του εγχώριου οικονομικο-κοινωνικού συστήματος του «παρεοκρατικού» καπιταλισμού και των μικροσυμφερόντων. Αρκεί να δει κάποιος την (αν)αποτελεσματικότητα μας στην προώθηση της «στρατηγικής της Λισαβόνας», όπου η Ελλάδα καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις σε όλους τους τομείς που αφορούν, μεταξύ άλλων, στην καινοτομία, την απελευθέρωση των μεταφορών, τη διευκόλυνση των νέων επιχειρήσεων, στην άρση των κανονιστικών περιορισμών στην επιχειρηματικότητα, τον εκσυγχρονισμό της κοινωνικής προστασίας.

Σχεδόν εξήντα χρόνια από τη παρουσίαση του σχεδίου κοινής ευρωπαϊκής διαχείρισης της παραγωγής χάλυβα από τον γάλλο υπουργό Εξωτερικών Robert Schuman, που αποτέλεσε τον πρόδρομο των συνθηκών στις οποίες οικοδομήθηκε ο σημερινός πολιτικός ευρωπαϊκός χώρος, καλούμαστε να συν-διαμορφώσουμε τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, αντί να συνεχίσουμε να πορευόμαστε με πυξίδα με τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή των κοντόθωρων διακρατικών συμφερόντων.

Η Ευρώπη των 27 κρατών-μελών μπορεί και πρέπει να αποτελέσει μια νησίδα σιγουριάς και ευημερίας μέσα στον ωκεανό των προκλήσεων και των ευκαιριών που αντιπροσωπεύει ο αναδυόμενος κόσμος της παγκοσμιοποίησης. Η Ευρώπη οφείλει να ξαναγίνει μια διανοητική περιπέτεια και η Ελλάδα μια «δυνατότητα», αντί της ανακυκλούμενης μιζέριας, της απάθειας και των χαμηλών προσδοκιών των τελευταίων δεκαετιών.