ακρίβεια τιμών και ανταγωνισμός αγορών

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος μονεταριστής για να αντιληφθεί πως ο πληθωρισμός απειλεί την οικονομική ανάπτυξη. Πλήττει το οικονομικό περιβάλλον, εκτροχιάζει τα δημόσια οικονομικά, υπονομεύει τον οικογενειακό προγραμματισμό και το εισόδημα των πολιτών, ιδιαίτερα των ασθενέστερων στρωμάτων. Για τα ελληνικά νοικοκυριά μεταφράζεται σε απώλεια εισοδήματος της τάξης των 600 εκατ. ευρώ για το 2007 και για την ελληνική οικονομία περαιτέρω υποχώρηση της ήδη ουραγού ανταγωνιστικότητάς της στις διεθνείς αγορές.

Σήμερα ο πληθωρισμός επιστρέφει στις διεθνείς αγορές παρά την επιβράδυνση των οικονομιών των αναπτυγμένων κρατών. Ο μέσος παγκόσμιος πληθωρισμός για το 2008 υπολογίζεται στο 5,4%. Στο βαθμό που δεν αναμένεται μείωση των διεθνών τιμών του πετρελαίου στα επόμενα χρόνια και άρα μείωση του «εισαγόμενου» πληθωρισμού, οι εθνικές κυβερνήσεις καλούνται να πάρουν μέτρα αντιμετώπισης των πληθωριστικών πιέσεων.

Η συγκράτηση των τιμών μέσω του «παγώματος» των μισθών είναι όχι μόνο αναποτελεσματική καθώς θα οδηγήσει σε περιορισμό της κατανάλωσης και τελικά την αγορά σε ύφεση, αλλά και κοινωνικά άδικη ιδιαίτερα για τη κατηγορία των μισθωτών του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, τη στιγμή μάλιστα που το κατά κεφαλή ΑΕΠ σημειώνει οριακή απόκλιση από τον κοινοτικό μέσο όρο έπειτα από πολλά χρόνια.

Και φυσικά δεν μπορούμε να στηριχτούμε στη καλή προαίρεση των επιχειρήσεων να περιορίσουν οικειοθελώς τα περιθώρια κέρδους τους, ή να επιστρέψουμε στην οικονομικά πρωτόγονη, διοικητικά ανεφάρμοστη- αλλά και αντιβαίνουσα στις διατάξεις του κοινοτικού δικαίου περί ανταγωνισμού- διατίμηση.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι εθνικές πολιτικές αντιμετώπισης των πληθωριστικών πιέσεων περνούν αναγκαστικά από τη προώθηση του ανταγωνισμού στις εγχώριες αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Διότι οι συνεχείς ανατιμήσεις των προϊόντων στις εγχώριες αγορές (πάνω από το μέσο όρο της Ευρωζώνης, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία Eurostat) είναι κυρίως αποτέλεσμα στρεβλώσεων των αγορών και όχι της δράσης αχαλίνωτων κερδοσκόπων, όπως καταγγελτικά διατυπώνεται στο δημόσιο λόγο.

Έτσι, μία μεταρρυθμιστική πολιτική συγκράτησης του τιμάριθμου θα πρέπει να αρθρώνεται γύρω από:

- Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και των υπό καθεστώς ομηρείας αγορών. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), τα 70 κλειστά επαγγέλματα και αγορές επιβαρύνουν το κόστος των εγχώριων υπηρεσιών πάνω από 10%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια επιβάρυνση περίπου 1000 ευρώ για κάθε ελληνικό νοικοκυριό.

- Την αυστηρή εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των αγορών, εκεί όπου απαιτείται. Στη Μεγάλη Βρετανία, το Γραφείο Δίκαιου Εμπορίου (Office for Fair Trading) διεξάγει μία από τις πλέον εκτεταμένες έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο στις τέσσερις μεγαλύτερες αλυσίδες τροφίμων προκειμένου να διαπιστώσει το ενδεχόμενο «συμφωνίας τιμών». Η έρευνα αφορά χιλιάδες προϊόντα και πολυεθνικές επιχειρήσεις προμηθευτών, εκτείνεται σε βάθος χρόνου και εφαρμόζει αμερικανικές αντιμονοπωλιακές τακτικές. Εδώ, οι αντίστοιχες έρευνες για τις «καρτελοποιημένες» αγορές μοιάζει να διεξάγονται στα τηλεοπτικά παράθυρα, τη στιγμή που είναι σαφές πως η Επιτροπή Ανταγωνισμού χρειάζεται ενίσχυση.

Οι δύο παραπάνω άξονες θα πρέπει να συμπληρωθούν από πολιτικές δράσεις που θα προσδώσουν στην ελληνική οικονομία το χαμένο δυναμισμό της και θα τη βάλουν σε τροχιά ενός νέου αναπτυξιακού κύκλου. Προς τούτο απαιτείται:

- Αύξηση των δημοσίων επενδύσεων στους τομείς των υποδομών (μεταφορές, επικοινωνίες). Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων παραμένει αμετάβλητο τα τελευταία χρόνια ως προς το ποσοστό του επί του ΑΕΠ.

- Ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, όπως πχ. στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών (ΔΕΗ, ΟΣΕ, Ολυμπιακή) που θα συμβάλει στη προσέλκυση επενδύσεων και τον εκσυγχρονισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον της διεθνούς οικονομίας.

Δυστυχώς οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά σε οικονομικά περιβάλλοντα κορπορατιστικού μικροκαπιταλισμού όπως το ελληνικό. Δράσεις όπως οι παραπάνω, προϋποθέτουν ξεκάθαρη στόχευση, λεπτομερή στρατηγική υλοποίησής τους και πολιτική βούληση σύγκρουσης με κατεστημένα συμφέροντα και προσοδοθηρικές ομάδες. Γνωρίσματα που ακόμη αναζητούνται στο πολιτικό προσωπικό της χώρας μας.

* Δημοσιεύτηκε στo capital , το Rooster και τη Προοδευτική Πολιτική