Η βιβλιοθήκη του φιλελευθερισμού

Στην αξιόλογη ιστοσελίδα του Mises Institute (www.mises.org), ο David Gordon, βιβλιοκριτικός της περιοδικής επιθεώρησης του ιδρύματος The Mises Review παραθέτει τα- κατά τη γνώμη του- 125 πλέον αντιπροσωπευτικά βιβλία της ατομικής ελευθερίας και ελεύθερης αγοράς (The Meaning and History of Liberty: An In-print Bibliography).

Πρόκειται για μία αρκετά αντιπροσωπευτική επιλογή, που καλύπτει την διανοητικά πλούσια παράδοση του φιλελευθερισμού στην ιστορική διαδρομή του, όπου καλύπτονται αιώνες φιλελεύθερης σκέψης (από τα Πολιτικά του Αριστοτέλη, στο σημαντικό για την διαμόρφωση της σκέψης του Hayek The Law του Frederic Bastiat έως το Anarchy, state, and Utopia του Robert Nozick), με πυρήνα της βέβαια τα αυστριακά οικονομικά.

Προσωπικά, θα ήθελα την συμπερίληψη λογοτεχνικών έργων (πέρα των κλασσικών έργων της Ayn Rand, Atlas Shrugged και Fountainhead) καθώς και έργων που βρίσκονται στα όρια του φιλελευθερισμού, τα οποία έχουν αναμφίβολα επηρεαστεί από την φιλελεύθερη σκέψη και ο φιλελεύθερος χώρος μόνο να ωφεληθεί μπορεί από την διαλεκτική μαζί τους.

Έτσι, στη πρώτη κατηγορία θα συμπεριλάμβανα έργα όπως, την Φάρμα των Ζώων του George Orwell, Το Αστείο του Milan Kundera και το The Moon Is A Harsh Mistress του Robert Heinlein.

Στη δεύτερη κατηγορία θα ενέτασσα έργα όπως, το Development As Freedom του σπουδαίου Ινδού οικονομολόγου Amartya Sen.

Και βέβαια η ελεύθερη σκέψη του Friedrich Nietzsche, το πνεύμα του Βολταίρου, ο εμπειρισμός του Bertrand Russell, οι αυθόρμητες τάξεις του Pierre-Joseph Proudhon, στάθηκαν, περισσότερο ή λιγότερο, σημαντική πηγή έμπνευσης για τους διαμορφωτές του σύγχρονου φιλελευθερισμού.

Ακόμη, η επιλογή είναι, σε μεγάλο βαθμό, αμερικανοκεντρική και σίγουρα κάποια έργα της ασιατικής γραμματείας θα μπορούσαν να βρουν τη θέση τους σε αυτή. Για παράδειγμα, το Tao Te Ching του Lau Tzu, του πρώτου φιλελευθεριστή σύμφωνα με τον David Boaz (δες το πολύ καλό κείμενο: Roderick T. Long, «Austro-libertarian Themes in Early Confucianism», Journal of Libertarian Studies, vol. 17, no. 3, summer 2003).

Παρά τις επιμέρους παρατηρήσεις όμως, η λίστα του Gordon, σε γενικές γραμμές, αποτελεί αν μη τι άλλο μία ενδιαφέρουσα επιλογή, τόσο για τον αμύητο όσο και για τον επαρκώς καταρτισμένο αναγνώστη.

Άλλωστε, η χρησιμότητα μίας λίστας δεν πρέπει να είναι το τέλος της σχετικής συζήτησης μέσα από την καταγραφή ενός οριστικού οδηγού (definitive guide), αλλά περισσότερο η αφετηρία γόνιμης αναζήτησης. Και από αυτή την άποψη η επιλογή του Gordon αξίζει την προσοχή μας.

Σημείωση. Για μία πλήρη επιλογή των προσωπικών μου προτιμήσεων, συνοδευόμενη από σύντομα σχόλια, επιφυλάσσομαι στο άμεσο μέλλον.